Ólafur Thors

Kto zastanawiał się, kogo przedstawia stojący na cokole w centrum Keflavíku mężczyzna z brązu? To Ólafur Tryggvason Thors, premier Islandii i wieloletni przewodniczący Partii Niepodległości.

Urodził się 19 stycznia 1892 w Borgarnes. Był synem przybyłego z Danii przedsiębiorcy Thora Jensena oraz jego żony Margrét Þorbjörg Kristjánsdóttir. W 1913 roku ukończył z liceum w Reykjavíku, następnie udał się do Kopenhagi, by studiować filozofię. Po roku przerwał jednak studia, by... zostać jednym z dyrektorów w rodzinnym przedsiębiorstwie żeglugowo-handlowym Kveldúlfur.

Rok później ożenił się z Ingibjörg Indriðadóttir. Ich synek o imieniu Thór zmarł w wieku pięciu lat, co wywarło duży wpływ na charakter przyszłego męża stanu. Para wychowała jeszcze trójkę dzieci.

Karierę polityczną rozpoczął jako radny Reykjaviku od 1921 roku. Podczas przejażdżki konnej w lipcu 1923 roku nad rzeką Haffjarðará na półwyspie Snæfellsnes (właścicielem tych terenów był jego ojciec), spadł na ziemię i doznał urazu głowy. Wstał jednak o własnych nogach i dotarł do rodzinnego domu. Gdy obudził się rano, okazało się że nie pamięta nawet swojego imienia. Pamięć wracała stopniowo, a przez kolejne dwa lata zmagał się nawracającym silnym bólem głowy. Wypadek sprawił, że kariera dobrze zapowiadającego się polityka zwolniła, nie znalazł się bowiem na liście wyborczej do Alhingu. Żartowano potem, że jego koń odcisnął swoje piętno na historii kraju.

Jednak w wyborach uzupełniających w 1926 roku po raz pierwszy został wybrany do parlamentu, z okręgu Gullbringu og Kjósarsýsla na północ od stolicy. Posłem do Althingu został z ramienia Partii Konserwatywnej, i partii tej pozostał wierny do końca życia.

2 października 1934 roku Ólafur objął przewodnictwo w Partii Niepodległości, przy pełnym poparciu ówczesnego jej szefa - Jóna Þorlákssona, i pozostał na nim aż do roku 1961, a więc przez ponad ćwierć wieku!

Ze wspomnianego okręgu był posłem do roku 1959, a następnie aż do śmierci z okręgu wyborczego Reykjanes. Oznacza to, że pozostawał członkiem parlamentu przez nieomal 40 lat!
Pełnił też inne zaszczytne funkcje, m.in. Islandzkiego Stowarzyszenia Właścicieli Trawlerów, poprzednika dzisiejszego Krajowego Stowarzyszenia Rybaków Islandzkich (Landssamband íslenskra útvegsmanna - LÍÚ). Był też m.in. członkiem zarządu Landsbanki Íslands (w latach 1936-44 i 1948-64).

Był przedstawicielem Islandii na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ w 1947 i 1948 roku.

Swój pierwszy rząd, mniejszościowy, stworzył 16 maja 1942 r. Wielokrotnie łączył funkcję premiera i ministra spraw zagranicznych. Łącznie stał na czele rady ministrów pięć razy, w różnych konfiguracjach politycznych. 14 listopada 1963 zrezygnował z funkcji z powodów zdrowotnych. Zmarł w Nowy Rok 1964 roku.

Wspomniana rzeźba była pierwszym pomnikiem w Keflavíku. Odsłonięcia dokonała wdowa po zasłużonym polityku Ingibjörg Thors 12 października 1976 r. Autorem rzeźby jest miejscowy artysta Áki Guðni Gränz (1925-2014). Ale jemu poświęcimy oddzielny wpis.

Michał Sikorski

Pomnik Ólafura Thorsa w Keflaviku. W tle budynek Sýslumaðurinn á Suðurnesjum. Grudzień 2020. Foto: Michał Sikorski/Islandia.org.pl