50 lat wyspy Surtsey

W połowie sierpnia 2013 odbyła się w Reykjaviku konferencja naukowa poświęcona geologicznemu i biologicznemu rozwojowi wysp wulkanicznych. Została ona zorganizowana z okazji 50 rocznicy powstania wyspy Surtsay.

Jest to drugą co do wielkości wyspa należąca do położonego na południe od Islandii archipelagu 18 wysp wulkanicznych - Vestmannaeyjar. Erupcja wulkaniczna w której wyniku powstała Surtsey rozpoczęła się 14 listopada 1963 roku i trwała nieprzerwanie do 5 czerwca 1967 roku. Tuż po zakończeniu erupcji wyspa miała 2,6 km2, a jej najwyższy punkt wynurzał się 170 m ponad powierzchnię wody. W wyniku erozji, czyli niszczenia powierzchnia, wyspy stopniowo się zmniejszała, początkowo w tempie nawet 20 ha rocznie, później wraz z przekształcaniem i konsolidacją materiału wulkanicznego coraz mniej, obecnie około 1 ha rocznie. Ostatnie dokładne pomiary wyspy były wykonane w 2006 roku, kiedy jej powierzchnia wynosiła 1,4 km2, a najwyższy punkt był 155 m nad poziomem morza.

Już w 1965 roku, a więc jeszcze w czasie trwania erupcji zostało powołano Towarzystwo Badań na Surtsey oraz podjęta decyzja o maksymalnym ograniczeniu dostępu do wyspy tworząc Rezerwat Naturalny na wyspie i otaczającym ją obszarze. Wyspa nazwana na cześć nordyckiego boga ognia, stała się największym na świecie laboratorium geologicznym i biologicznym stwarzając unikatowe możliwości prowadzenia badań na zupełnie nowo powstałym lądzie. Geolodzy na Surtsey badają przede wszystkim warunki geotermalne, przekształcanie tefry w tuf wulkanicznty, obniżanie się powierzchni lądu oraz erozję spowodowaną działalnością fal morskich. Biolodzy obserwują kolonizację wyspy przez rośliny i zwierza te, rozwój ekosystemów oraz zwiększanie się populacji roślin i zwierząt na wyspie.

W czerwcu 2008 roku wyspa Surtsey została umieszczona na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Katarzyna Lach
Koło Naukowe Studentów Geografii UW

Zdjęcia z wycieczki terenowej: Ewa Czyż

28 lutego 2015