Wielki poeta islandzki Snorri Sturluson

Islandia ma wielu wybitnych poetów, polityków, a wśród nich szczególne miejsce zajmuje Snorri Sturluson (1179 – 1241). Był nie tylko wielkim poetą, autorem sag, historykiem, prawnikiem, ale również politykiem. Pochodził ze słynnej rodziny bohatera sag, Egilla Skallagrimssona. Ojcem był Sturla, założyciel rodu Sturlungów, o którym mówi Sturlunga Saga. Rodzice stracili cały majątek, ale Snorri dzięki bogatemu ożenkowi stał się bardzo zamożnym. Mając 28 lat przejął wielką posiadłość Reykholt, w której zamieszkał wraz z rodziną. Tam właśnie znajduje się słynny, istniejący do dziś, basen kąpielowy. Kupił też posiadłość Bessastadir, leżącą niedaleko Reykjaviku. Dzisiaj jest to rezydencja prezydentów Islandii. W 1215 r. został wybrany na głosiciela prawa do Althingu. Była to bardzo ważna funkcja, gdyż przez kilka dni recytował z pamięci przed zebranym tłumem ówczesne przepisy prawa islandzkiego. Trzy lata później został ambasadorem w Norwegii i tu znalazł się w bardzo trudnej sytuacji, która zaważyła na całym jego życiu. Mianowicie syn jednego z islandzkich wielmożów utonął w Bergen, a rodzina obarczyła odpowiedzialnością za to mieszkańców miasta. Zażądała olbrzymiego odszkodowania, co spowodowało konflikt z Islandią tak wielki, że Norwegia rozpoczęła przygotowania do wojny. Snorri zdołał jednak przekonać Norwegów, że można tę sprawę załatwić w sposób pokojowy.

W tym czasie wybuchł groźny spór między królem Haakonem a jarlem Skuli, w którym Snorri stanął po stronie jarla i wbrew stanowczemu rozkazowi króla wrócił do Islandii. Tu znowu został wybrany na głosiciela prawa do Althingu. W międzyczasie doszło do walk między możnymi rodami, a członkowie rodu Sturlungów zostali pokonani w bitwie niedaleko Orlysstadir. Snorri został zwolennikiem przeciwnika króla, jarla Skuli, co król uznał za zdradę i polecił go zabić. 22 września 1241 r. kilkudziesięciu zbrojnych pojechało do Reykholt i tam go zamordowali.

 Jak już wspomniano Snorri był nie tylko politykiem, ale także wielkim poetą i pisarzem. Jego największym dziełem jest Heimskringla (Krąg świata), historia królów norweskich. Zaczyna się od najstarszej dynastii Ynglingów z Uppsali, dalej przez królów Vestfoldu, Haralda Pięknowłosego, a kończy się na 1177 r. Był też autorem sławnej Snorri-Edda, rodzaju podręcznika dla skaldów. Zawiera ona ponad sto strof i opis różnych technik metrycznych poezji. Nazwał ją Edda, ale do historii przeszła także jako Proza Edda. Zamieścił w niej również wiele wiadomości o dawnych bogach pogańskich oraz opowiadań, stanowi ona nieocenione źródło dla germanistów oraz dla badaczy starogermańskiej mitologii. Duża część opisów Snorriego obejmuje czasy przed zasiedleniem Islandii i dlatego jest tak cenna. Snorri napisał też sagę o królu Olafie Tryggvasonie (Olafs Saga) i prawdopodobnie również sagę o sławnym skaldzie i wikingu Egillu Skallagrimssonie.

Życiorys Snorriego jak i jego dzieła są wszystkim Islandczykom znane, a cudzoziemiec który ma choć trochę wiadomości o Snorrim, jest przez Islandczyków szczególnie serdecznie goszczony. W Reykholt, gdzie został zamordowany, postawiono w 1947 r. przed szkołą jego pomnik. Pisarz Bódvar Gudmundsson w opowieści Snorratorrek (1988) opisał pomnik bardzo złośliwie: Przed domem stoi wielki, zielonkawy dziwoląg, ubrany w płaszcz kąpielowy i czapkę i trzyma pod pachą książkę. Na nogach zaś ma pantofle baletowe, podwiązane wstążeczkami. W rzeczywistości jest to udany pomnik, dzieło wielkiego rzeźbiarza norweskiego Gustawa Vigelanda, twórcy sławnego parku Frogner w Oslo, zwanego też Parkiem Vigelanda. Pomnik w Reykholt postawiono dla uczczenia Snorriego jako autora Heimskringla.

S. Z.