Towarzystwo Polska-Islandia

ROZWÓJ TURYSTYKI NA ISLANDII

Jacek Grzymała

Pierwsi podróżnicy docierali na Islandię (lub przynajmniej widzieli ją z morza) prawdopodobnie już w IV wieku pne. W literaturze starożytnej krajów śródziemnomorskich pojawiło się określenie ultima Thule (łac. najodleglejsza Thule) oznaczające wyspę położoną na północ od Brytanii lub w przenośni kraniec świata. W czasach nowożytnych osadnictwo na wyspie rozpoczęło się pod koniec IX w. Po okresie niezależności Islandia w latach od 1262 do 1380 podlega Norwegii, a po tym okresie wraz z Norwegią dostaje się pod panowanie Danii, by uzyskać pełną niepodległość dopiero w 1944 r.

Od wczesnych lat na wyspę docierali też spragnieni wrażeń poszukiwacze przygód i badacze. Turystyka w bardziej współczesnym pojęciu rozpoczęła się w połowie ubiegłego wieku. Zainteresowanie Islandią wzrosło znacznie po zakończeniu się II wojny światowej i wiązało się z boomem gospodarczym na Zachodzie. Obecnie można mówić o prawdziwej modzie na Islandię, a turystyka stała się dziedziną, która przynosi ok. 10 % dochodów uzyskiwanych z obrotów z zagranicą.

Polacy na Islandii

W roku 1638 ukazała się pierwsza w języku polskim publikacja o Islandii pt. "Islandia albo krótkie opisanie wyspy Islandyi" autorstwa Daniela Vettera, osiadłego w Lesznie Czecha, który odbył podróż na wyspę w roku 1613 i dość szczegółowo opisał jej część południowo - zachodnią. Ciekawe wrażenia z Islandii zawarł w wydanej po francusku książce Mirosław Chojecki, który jako sekretarz brata cesarza Napoleona III w 1856 r. wybrał się na Islandię i do innych krajów skandynawskich.

W późniejszych czasach datują się już wyprawy naukowe Polaków. W 1907 r. przebywał tam geolog i wulkanolog Maurycy Komorowicz, a w roku 1929 geolog i alpinista Konstanty Narkiewicz - Jodko, który pierwszy wszedł na szczyt Geitslandsjokull w grupie Langjokull. W latach trzydziestych duże badania glacjologiczno - morfologiczne prowadził profesor Aleksander Kosiba. Po II wojnie światowej zorganizowano kilka wielkich wypraw naukowych, których celem było głównie badanie lodowców. Można tu wymienić np. ekspedycję Polskiego Towarzystwa Geograficznego pod kierunkiem profesora Rajmunda Galona w roku 1968 na lodowce w południowej części Vatnajokull, a także wyprawę Instytutu Geografii UMK z 1993 r. do tych samych rejonów.

Polacy byli bardzo cenieni nie tylko jako glacjolodzy i wulkanolodzy, ale mają zasługi i w innych dziedzinach. Wymieńmy tu Bohdana Wodiczkę, który był przez wiele lat dyrygentem orkiestry w Reykjaviku, którą doprowadził do bardzo wysokiego poziomu.

Główną atrakcję turystyczną Islandii stanowi niezwykłe środowisko geograficzne. Nigdzie indziej nie można zobaczyć tylu osobliwości przyrodniczych , jak gejzery i inne gorące źródła, lodowce, wulkany, niezmierzone obszary skalne z roślinnością typową dla tundry. Przyroda jest nieskażona dzięki brakowi dużych zakładów produkcyjnych i bardzo niskiej gęstości zaludnienia (na kilometr kwadratowy przypada tu średnio 2,5 mieszkańca, przy czym większa część kraju jest w ogóle nie zamieszkana). Liczne rzeki i jeziora z czystymi wodami przyciągają wędkarzy. Niewykorzystane są jeszcze możliwości uprawiania narciarstwa.

Oprócz tych czynników nie bez znaczenia jest również ciekawa historia kraju i zabytki kultury z wczesnego okresu dziejów (rękopisy literatury z XII w. , eksponaty związane z Wikingami). Wskutek tego, że głównym surowcem budowlanym było drewno, zachowało się niewiele zabytków architektury. Nie mniej np. w Reykjaviku znajduje się kościół z IX w., a niektóre budowle z XVIII i XIX w. są w dalszym ciągu wykorzystywane jako gmachy publiczne (budynek prezydenta, biblioteka, parlament). W skansenach zgromadzono historyczne domy z urządzonymi wnętrzami i kościoły. Interesujące są niektóre obiekty architektury współczesnej.

Islandia charakteryzuje się doskonałą organizacją ruchu turystycznego. Sprawnie działa transport, zarówno krajowy, jak i międzynarodowy - promowy i lotniczy. Dobrze jest rozwinięta sieć hoteli, co stanowi duże osiągnięcie, zważywszy na krótkotrwałość sezonu turystycznego. W roku 1992 było ich na Islandii 139 (w tym w Reykjaviku ok. 40), dysponujących 7207 miejscami. Spośród tych hoteli 56 czynnych jest tylko od maja do sierpnia. Trwają starania, by zachęcić turystów do przyjazdu również we wrześniu, a także w sezonie zimowym.

Oprócz hoteli jest na wyspie 16 schronisk młodzieżowych. W okresie wakacji ich liczba wzrasta dzięki przystosowaniu do noclegów niektórych szkół. Rozwinięty jest też system wynajmu kwater prywatnych zrówno w miastach, jak i na farmach. Funkcjonuje sporo campingów i pól namiotowych.

Kilkadziesiąt biur turystycznych oferuje oprócz wycieczek autkarowych również wielodniowe wyprawy samochodami terenowymi, jazdę po lodowcach na skuterach śnieżnych, loty krajoznawcze helikopterami. Turysta indywidualny może zdobyć niezbędne wiadomości i mapy w dość dużej liczbie punktów informacyjnych.

Najwięcej turystów przybywa na Islandię z Niemiec, USA , Danii i innych krajów skandynawskich . Na przykład w roku 1995 na ogólną liczbę 189796 gości zagranicznych przybyło 59193 Niemców, 28.633 Amerykanów, 22512 Duńczyków i 26681 pozostałych Skandynawów.

Coraz większa liczba Islandczyków również wyjeżdza za granicę, zwłaszcza do Danii. Bilans pieniężny ruchu turystycznego jest dla Islandii ujemny mimo mniej więcej zrównoważonej liczby przyjeżdzających i wyjeżdzających. Można wyjaśnić to tym, że większość przyjezdnych to osoby młode, preferujące tańsze sposoby podróżowania i wypoczynku. Islandia jest przy tym krajem relatywnie drogim, co jeszcze bardziej skłania do oszczędności. Natomiast przeciętny Islandczyk, jeśli już raz na jakiś czas wyrywa się na kontynent by użyć "wielkiego świata", nie liczy się tak bardzo z pieniędzmi, zwłaszcza, że w stosunku do jego zarobków świat ten jest dla niego stosunkowo tani. Sukcesem kraju jest stopniowe zmniejszanie ujemnego salda w wymianie zagranicznej.

Zestawienie liczby Islandczyków wyjeżdzających z kraju i turystów przyjeżdżających zamieszczono w tabeli.